Bibliotheek Rotterdam
Restauratieproject erfgoedcollecties
Voor Bibliotheek Rotterdam werden in 2023 92 topstukken gerestaureerd.
Honderdentwee objecten uit de erfgoedcollecties van Bibliotheek Rotterdam zijn geselecteerd op hun potentie om voor een breed publiek interessant te zijn. De collectie bestaat uit heel diverse boeken. Er zijn boeken over planten en bloemen, vogels, het menselijk lichaam, (zee-)atlassen, kerkelijke en historische boeken, een liedboek en een boek over theater.
De restauratiewerkzaamheden worden uitgevoerd door Marijn de Valk in Middelburg. Er is een uitgebreid restauratieverslag van 182 pagina’s met daarin een beschrijving van ieder object en daarbij de aangetroffen schade en de conserveringsvraag. Daarna is in detail de uitgevoerde behandeling beschreven met vermelding van de gebruikte materialen en de leverancier van die materialen.
Bijgaande foto’s tonen goed de schade, de verschillende behandelingen van de boeken en het resultaat.
Volgend jaar zal een tweede hoeveelheid boeken worden behandeld.
In 2024 is het restauratieproject voor de Bibliotheek Rotterdam afgerond.
Marijn de Valk schreef over de tweede portie waardevolle boeken (39), die behandeld zijn, een rapport van 194 pagina’s met inzichtelijk foto’s. Om niet in herhaling te vervallen over de roetspons, ontbrekende delen, scheuren, scharnieren of Klucel G, hieronder de beschrijvingen van twee willekeurige boeken en hun behandeling uit het rapport.
CONSERVERINGSRAPPORT CATALOGUSNUMMER 1379 A 1
Bibliotheek Rotterdam Erfgoedcollecties
___________________________________________________________________________
Beschrijving object:
Signatuur: 1379 A 1
Historia Academiae Fridericianae Erlangensis [Erfurt, 1744]
Sobere volleren band met kartonnen platkernen. Verguld op de rug.
Boekblok van handgeschept papier, genaaid op zes bindingen van touw. Goud op snee en dekbladen van sierpapier.
Afmetingen band: 390 (hoogte) x 267 (breedte) x 37 (dikte) mm.
Schade (zie ook foto’s)
. Band en boekblok zijn vuil.
. Er is papierschade, o.a. aan uitklapplaten
. De leren bekleding is versleten op de rug en vooral aan de kapjes. Op de rug ontbreekt een stuk.
. De kartonnen platkernen zijn zacht geworden langs de kanten en op de hoeken.
Conserveringsvraag
Doel van de behandeling is het voorkomen van verder fysiek verval en herstel van de constructie van het boek, zodat het weer raadpleegbaar is zonder risico op schade. Uitgangspunt is een conserverende ingreep met behoud van zoveel mogelijk originele delen en historische informatie waarbij het esthetische aspect ondergeschikt is.
Vlekken in het papier zullen niet verwijderd worden en er wordt niet gebleekt. Alleen indien anders vermeld blijft het boekblok intact.
Uitgevoerde behandeling
De behandeling is conform de offerte uitgevoerd:
. Droogreinigen van de band en alle pagina’s met behulp van een latex spons (‘Smoke-sponge’) en een zachte kwast. Alle gebruiks- en eigendomssporen blijven hierbij aanwezig, zoals bijvoorbeeld potloodaantekeningen.
. Papierrestauratie waar nodig met Japans papier in de juiste kleur en dikte, gelijmd met zuivere tarwestijfsel. Zwakke en vervilte hoekjes of andere delen van pagina’s eventueel verstevigen met Klucel G in ethanol.
. Vlakken van ezelsoren.
. Conservering van het originele leer volgens de bijgewerkte ‘Richtlijnen voor de conservering van leren en perkamenten banden’, uit 1996, van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Meten van de pH, aanbrengen van leeremulsie en consolidatie van de beschadigde delen met Klucel G in ethanol.
. Verstevigen van de zachte kartonnen hoeken en platkanten.
. Verstevigen van de rug door op de kop en staart een Tyvec overlijming aan te brengen.
. Afwerking met op kleur gebracht Japans papier, ook de lacune op de rug.
. Algemene inspectie en afwerking van de band (o.a. consolideren losse delen, verstevigen hoeken, afwerking van de binnenscharnieren.
Gebruikte materialen
• Zuivere tarwestijfsel
Leverancier: Labshop, Twello
• Klucel G
Leverancier: Labshop, Twello
• Evacon-R
Leverancier: Larson & Jühl, Boxtel
• Latex droogreinigsponsje
Leverancier: Larson & Jühl, Boxtel
• Leeremulsie, 5%, volgens de receptuur van de richtlijnen van de KB
Leverancier: Labshop, Twello
• Ethanol 97%, ongedenatureerd
Leverancier: Nedalco, Bergen op Zoom
• 5 grs. Japans papier op de rol, 100% kozu
Leverancier: Jansen-Wijsmuller & Beuns, Wormer
• 14 grs. Japans papier, Honsekisyuu daiyou-shi, 100% kozo
Leverancier: Masumi Corporation, Tokyo, Japan
• Eukosolar leerverf
• Museum Tyvec, soft structure MAF 16221 E
Leverancier: Innosell, Borne
CONSERVERINGSRAPPORT CATALOGUSNUMMER 990 A 1
Bibliotheek Rotterdam / Erfgoedcollecties
__________________________________________________________________________________________
Beschrijving object: Signatuur: 990 A 1
Thomea Gatakeri, Opera critica [Utrecht 1698]
Volleren band met kartonnen platkernen. Verguld op het voor- en achterplat en op rug. Boekblok van handgeschept papier, genaaid op zes dubbele bindingen van touw.
Schade (zie ook foto’s)
. Band en boekblok zijn vuil
. De bindingen aan de voorzijde zijn afgebroken en het voorplat ligt los.
. Een groot gedeelte van de vaste rug is los.
. De titelpagina ligt los.
. Het boekblok is gebroken in het midden. Hierdoor liggen ook een aantal katernen los, omdat ook het naaisel op deze plaats is gebroken.
Conserveringsvraag
Doel van de behandeling is het voorkomen van verder fysiek verval en herstel van de constructie van het boek, zodat het weer raadpleegbaar is zonder risico op schade. Uitgangspunt is een conserverende ingreep met behoud van zoveel mogelijk originele delen en historische informatie waarbij het esthetische aspect ondergeschikt is.
Vlekken in het papier zullen niet verwijderd worden en er wordt niet gebleekt. Alleen indien anders vermeld blijft het boekblok intact.
Uitgevoerde behandeling
De behandeling is conform de offerte uitgevoerd:
. Documentatie: nemen van foto’s en beschrijven van de materiële toestand, de schade en de uitgevoerde behandeling.
. Droogreinigen van de band en alle pagina’s met behulp van een latex spons (‘Smoke-sponge’) en een zachte kwast. Alle gebruiks- en eigendomssporen blijven hierbij aanwezig, zoals bijvoorbeeld potloodaantekeningen.
. Papierrestauratie waar nodig met Japans papier in de juiste kleur en dikte, gelijmd met zuivere tarwestijfsel. Zwakke en vervilte hoekjes of andere delen van pagina’s eventueel verstevigen met Klucel G in ethanol.
. Vlakken van ezelsoren.
. Conservering van het originele leer volgens de bijgewerkte ‘Richtlijnen voor de conservering van leren en perkamenten banden’, uit 1996, van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag: meten van de pH, aanbrengen van leeremulsie en consolidatie van de beschadigde delen met Klucel G in ethanol.
. Herstel van het naaisel en innaaien van de losse titelpagina en losse katernen.
. Verstevigen van de zachte hoeken en platkanten met een mix van Evacon en stijfsel.
. Verlengen van de bindingen met touw.
. Weer vastzetten van het losse voorplat.
. Besteken van twee nieuwe kapitalen. Er zijn geen sporen gevonden worden van de originele kleuren, daarom zijn twee neutrale kleuren gebruikt.
. Aanbrengen van een nieuwe rug van kalfsleer (op kleur gebracht).
. Terugplaatsen van alle fragmenten van de originele leren bekleding.
. Algemene inspectie en afwerking van de band (o.a. consolideren losse delen, verstevigen hoeken, afwerking met op kleur gebracht Japans papier, afwerking van de binnenscharnieren)
Gebruikte materialen
• Zuivere tarwestijfsel
Leverancier: Labshop, Twello
• Klucel G
Leverancier: Labshop, Twello
• Evacon-R
Leverancier: Larson & Jühl, Boxtel
• Latex droogreinigsponsje
Leverancier: Larson & Jühl, Boxtel
• Leeremulsie, 5%, volgens de receptuur van de richtlijnen van de KB
Leverancier: Labshop, Twello
• Ethanol 97%, ongedenatureerd
Leverancier: Nedalco, Bergen op Zoom
• 5 grs. Japans papier op de rol, 100% kozu
Leverancier: Jansen-Wijsmuller & Beuns, Wormer
• 14 grs. Japans papier, Honsekisyuu daiyou-shi, 100% kozo
Leverancier: Masumi Corporation, Tokyo, Japan
• Kalfsleer, tinted sides, zwavelvrij
Leverancier: Firma Pessers, Waalwijk
• Eukosolar leerverf
• Museum Tyvec, soft structure MAF 16221 E
Leverancier: Innosell, Borne
Ter aanvulling nog enkel beelden van het hele project